Təhsil eksperti: “Təhsil Nazirliyi qədər müəllimlərə qarşı hörmətsizlik edən, onları təhqir edən ikinci bir qurum yoxdur”
“Nazirliyin əməkdaşları deyir ki, müəllimlər imtahana gələndə onlara necə suaların veriləcəyini bilmirdilər. Onlara xatırladım ki, BŞTİ qabaqcadan məktəblərə imtahanın könüllü olması, sualların məktəb proqramından kənar və xeyli çətin olacağı haqqında məlumat göndərmişdi”.
Bu sözləri təhsil üzrə ekspert Kamran Əsədov Təhsil Nazirliyi tərəfindən elan edilən “İstedadlı şagird üçün istedadlı müəllim” adlı müsabiqəninin nəticələrini PİA.az-a şərh edərkən qeyd edib.
Təhsil nazirliyinin saytında elan yerləşdirilmiş ki, 15 dekabr 2018-ci il tarixində müəllimlər arasında müsabiqə keçiriləcək. Qeyd edilir ki, “İstedadlı şagird üçün istedadlı müəllim” adlı müsabiqə ümumi təhsil müəssisələrində çalışan müəllimlərin istedadlı şagirdlərlə bağlı fəaliyyətlərə daha yaxından cəlb edilməsi məqsədi ilə Azərbaycan Respublikasının Təhsil İnstitutu (ARTİ) tərəfindən keçiriləcək.
Müsabiqənin keçirilməsində digər məqsəd istedadlı şagirdlərlə işləyəcək pedaqoji kollektivi müəyyənləşdirmək, müxtəlif layihələrə cəlb etməklə onların pedaqoji və akademik bacarıqlarının inkişafını təmin etməkdən ibarətdir.
Potensial imkanları ilə fərəqlənən istedadlı şagirdlərin fəaliyyətlərinin düzgün istiqamətləndirilməsi, onların inkişaflarının təmin olunması üçün müasir tələblərə cavab verən səmərəli fəaliyyət mexanizminin yaradılması, həmin uşaqların təhsilinə dövlət qayğısının daha da gücləndirilməsi, ictimaiyyətin diqqətinin bu məsələyə daha çox yönəldilməsi məqsədilə yeni layihələr planlaşdırılaraq uğurla icra olunmaqdadır.
Təhsil nazirinin müvafiq əmrinə əsasən istedadlı şagirdlər üçün xüsusi siniflərin yaradılması, yerlərdə təşkil olunan görüşlər, seminarlar və dəyirmi masalar, ölkəmizdə keçirilən beynəlxalq olimpiadalar və müsabiqələr, olimpiadalara hazırlıq mərkəzlərinə xaricdən dəvət edilən peşəkar mütəxəssislər və bir çox görülən işlər buna misal olaraq göstərilə bilər.
Gələcəkdə icra olunacaq fəaliyyətlər zamanı müsabiqə qalibi olan şəxslərin təcrübələrindən istifadə edilməsi və onların layihələrinin dəstəklənməsi planlaşdırılır.
Müsabiqədə iştirak könüllüdür.
Müsabiqənin beş fənn – riyaziyyat, fizika, kimya, biologiya və informatika fənni üzrə keçirilməsi planlaşdırılır.
Müsabiqənin ümumi mükafat fondu 15.000 manatdır. Hər bir fənn üzrə I yerin sahibinə – 1.500 manat, II yerin sahibinə – 1.000 manat və III yerin sahibinə – 500 manat olmaqla pul mükafatı veriləcək.
Müəllimlər üçün bu cür müsabiqələrin keçirilməsinin təhsildə hansısa faydalarının olacağını gözləmək olar və bu müsabiqələrdə müəllimlər ədalətli seçilib?
Mövzu ilə bağlı təhsil üzrə ekspert Kamran Əsədov öz fikirlərini PİA.az-ın əməkdaşı ilə bölüşüb.
Kamran Əsədov: “İmtahanda hər müəllim iştirak etmirdi, seçilmiş müəllimlər imtahana göndərilmişdi”.
Təhsil Nazirliyinin ancaq formallıq xətrinə müəllimləri tədbirə dəvət etdiyini iddia edən təhsil eksperti əlavə edib ki, nazirlik müəllimləri DQ, MİQ imtahanları ilə bir-birinə qarşı qoyur, onların problemlərində yanında olmur. Həmçinin MİQ imtahanından keçib gedən müəllimin başına direktorların problem açanda da nazirlik müəllimlərin yanında olmur və s:
“Bir neçə gündür müzakirə olunan “İstedadlı şagird üçün istedadlı müəllim” adlı müsabiqənin nəticələri barədə Təhsil Nazirliyinin nümayəndələri münasibət bildirib. Bununla bağlı bir necə səthi faktı deyim.
1-cisi “İstedadlı şagird üçün istedadlı müəllim” müsabiqəsini keçirən Təhsil İnstitutunun ( İnstitut uzun müddətdir ki, rəhbərsiz qalıb) saytında 29.11.2018 tarixli elan yerləşdirilib və orda İştirakçılara 3 saat ərzində kağız formatda 20 qapalı tipli test tapşırığının təqdim olunacağını yazsa da, (https://www.arti.edu.az/az/newsd/399-muallimlar-arasinda-musabiqa-kecirilacak), müsabiqədə riyaziyyat, fizika, biologiya fəninin hər birindən 25 test tapşırığı, kimyadan 30 test tapşırığı, informatikadan 20 test tapşırığı təqdim olunub. Bu təşkilatçıların nə qədər qeyri-peşəkar və məsələdən anlayışlı, məsələyə ciddi yanaşdıqlarının göstəricisidir. Yəni elanda bir say, müsabiqədə başqa bir say ortaya çıxır.
2-cisi, yuxarıda qeyd olunmuş elanda da iştirakçıları nəyin gözlədiyini demişdilər. Yəni iştirakçılara deyilmişdi ki, sizə ixtisas fənnindən və çətinliyi artırılmış olimpiada tipli suallar təqdim olunacaq. Lakin nazirliyin əməkdaşları deyir ki, müəllimlər imtahana gələndə onlara necə suaların veriləcəyini bilmirdilər. Onlara xatırladım ki, BŞTİ qabaqcadan məktəblərə imtahanın könüllü olması, sualların məktəb proqramından kənar və xeyli çətin olacağı haqqında məlumat göndərmişdi. Hətta iştirakçı müəllimlərı yaxından məlumatlandırmaq məqsədi ilə onlara 2017-2018- ci il üçün keçirilən olimpiada suallarının nümunələri və olimpiada suallarının izahlı cavablarının olduğu xüsusi vəsait təqdim etmişdi. Bu vəsaitlər haqqında BŞTİ- nin 18 nömrəli məktəbdə keçirdiyi iclasda məktəb direktorlarına ətraflı məlumat verilməsini də geniş pəncərədən dərindən baxanlara xatırladım. Hətta müəllimlərin kifayət qədər məlumatı var idi onları təkcə pul mükafatı gözləmir. İmtahanda hər müəllim iştirak etmirdi, seçilmiş müəllimlər imtahana göndərilmişdi.
Kamran Əsədov: “2016-2017-ci tədris ilində Tailandda keçirilən 49-cu kimya olimpiyadasında 1 qızıl, 1 gmüş, 1 bürüc medal qazanılıb. Amma 15 dekabrdakı imtahanda ali təhsilli müəllimlər müvafiq fənn üzrə bu nəticəni göstərə bilməyiblər”.
3. Nazirliyin “Müəllimləri tənqid edənlər heç olimpiada sualı görməyiblər” deyən əməkdaşı ardınca deyir ki, bu müsabiqədə onlar yeni müəllim tanıyıblar. O Neftçala rayonunun Xıllı qəsəbə 1 saylı orta məktəbin müəllimi Seyran Səfərovdur (adını o demədi, mənim müəllimim olduğu üçün yazıram).
Cənab mən ixtisasça tarixçiyəm və beynəlxalq olimpiyadada bu ixtisas olmur. Amma buna baxmayaraq mən istənilən tipli sual görmüşəm. Azı sizin respublika fənn olimpiyadasında tarix fənnindən sualarınızın nə qədər primitiv, gülünc olduğunu deyə bilərəm. İngilis dilində 2 söz öyrənib özünüzü hər şeyi bilən hesab etməyin. Seyran Səfərov 1995-ci ildən hal-hazıra kimi (hal-hazırda da) Rafiq Gözəlov adına Xıllı qəsəbə 1 saylı orta məktəbində müəllim işləyir və indiyə qədər öz şəxsi vəsaiti hesabına yüzlərlə respublika, beynəlxalq olimpiyada qalibi yetişdirib. Yəni sizin onu tanımamağınız sadəcə sizin təhsildən, olimpiyadadan nə qədər xəbərsiz olduğunuzu göstərir. Seyran Səfərov əməkdar müəllimdir, bir neçə dəfə ilin ən yaxşı müəllimi müsabiqəsinin qalibi olmuşdur.
Amma onun hal-hazırda çalışdığı Neftçala rayonun Xıllı qəsəbə 1 saylı orta məktəbi qəzalı vəziyyətdədir, normal dərs keçirilməsi üçün şərait yoxdur. Bununla bağlı sizin vaxt keçirdiyiniz nazirliyə dəfələrlə yazılı, rəsmilərlə görüşdə şifahi qaydada məlumat versəm də, bütün müraciətlər kimi o da cavabsız qalıb.
Mən həm də, Neftçala rayonun Xıllı qəsəbə 1 saylı orta məktəbin məzunuyam, o məktəb Muğanın ən qədim tarixə malik olan məktəbidir. Amma siz o məktəbə qarşı biganə, laeyd olmusunuz. Bu məktəbin məzunları barədə yazmağa isə vaxt çatmaz.
4. Etiraf edək ki, müəllimlərdə yeni təfəkkür tərzi formalaşmır, onlar keçmişin təsirindən uzaqlaşmırlar, bizim müəllimlər köhnə dünyagörüşü ilə işləyir. Təhsil müəssisələrinin rəhbərləri isə bu problemləri məktəb şuralarında, pedaqoji şuralarda müzakirə etmir, lazımi tədbirlər həyata keçirmirlər.
Söhbət şаgirdlərə akademik biliklər vеrməkdən dеyil əmək vərdişləri, yaşamaq, dəyişən dünyaya uyğunlaşmaq bacarıqlarının aşılanmasından gedir.
Kamran Əsədov: “Bu faktdır ki, təkcə ali məktəblərə qəbul imtahanlarının uğurlu nəticəsi məktəbdən kənar fəaliyyətin nəticəsi deyil, həmdə olimpiada nəticələri də təhsil sisteminin nəticəsi deyil. Çünki təhsil sistemində çalışanların nəticəsi onlardan aşağıdır”.
Gəlirəm nazirlik rəsmisinin müəllimləri tənqid olunması fikrinə, sizin qədər onlara qarşı hörmətsizlik edən, onları təhqir edən ikinci bir qurum yoxdur. Siz ancaq formallıq xətrinə müəllimləri tədbirə dəvət edirsiz. Siz onları DQ, MİQ imtahanları ilə bir-birinə qarşı qoyursuz, onların problemlərində yanında olmursunuz. MİQ imtahanından keçib gedən müəllimin başına direktorların problem açanda yanlarında olmursuz, onlara direktor az dərs saatı verəndə yanında olmursuz və s.
Gəlim indi statistik məlumatlara:
2010-2016-cı illərdə beynəlxalq olimpoyadalarda 111 medal qazanılıb. Ən çox medal riyaziyyat fənni üzrə qazanılıb.
2017-ci ildə keçirilən Beynəlxalq riyaziyyat olimpiyadalarında şagirdlər 1 qızıl, 8 bürünc medal, 2 həvəsləndirici sertifkart alıblar, amma 2018-ci ildə ali təsilli, neçə illik stajı olan müəllimlər o tipli suallara cavab verməkdə çətinlik çəkiblər.
Maraqlıdır ki, 2016-2017-ci tədris ilində Tailandda keçirilən 49-cu kimya olimpiyadasında 1 qızıl, 1 gmüş, 1 bürüc medal qazanılıb. Amma 15 dekabrdakı imtahanda ali təhsilli müəllimlər müvafiq fənn üzrə bu nəticəni göstərə bilməyiblər.
2013-2017-ci illərdə beynəlxalq olimpoyadalarda şagirdlər 3 qızıl, 21 gümüş, 85 medal qazanmaqla ümumilikdə 109 medal qazanıblar.
1994-2017-ci illərdə illərdə beynəlxalq olimpoyadalarda şagirdlər 314 medal (28 qızıl, 80-i gümüş, 206-sə bürünc) qazanıblar.
2014-2015-ci tədris ilində 23 medal, 2015-2016-cı ilində 28 medal, 2016-2017-ci tədris ilində 38 medal qazanıblar.
2017-ci ildə Azərbaycan məktəbliləri beynəlxalq fənn olimpiadalarında 2 qızıl, 6 gümüş, 30 bürünc medal olmaqla ümumilikdə 38 medal qazanıblar. Amma 2018-ci ildə olimpiada tipli suallara mindən çox müəllimin verdiyi cavab bu göstəricidən aşağıdır.
Deməli bu faktdır ki, təkcə ali məktəblərə qəbul imtahanlarının uğurlu nəticəsi məktəbdən kənar fəaliyyətin nəticəsi deyil, həmdə olimpiada nəticələri də təhsil sisteminin nəticəsi deyil. Çünki təhsil sistemində çalışanların nəticəsi onlardan aşağıdır.
Biz hətta bu nəticələr ilə DQ nəticələrini müqayisə edəndə xoşagəlməz bir mənzərənin şahidi oluruq.
Misal üçün: 2015-ci ildə Gəncə, Sumqayıt, Şirvan şəhərlərinin, Abşeron, Cəlilabad, Hacıqabul, Xaçmaz, İmişli, Qubadlı, Masallı, Saatlı, Sabirabad rayonlarının dövlət ümumi təhsil müəssisələrində çalışan 26.000-ə yaxın müəllimin bilik və bacarıqlarının diaqnostik qiymətləndirilməsi keçirilmişdir. 25989 müəllimdən 25693-ü (98,86%) imtahanlarda iştirak etmişdir. 25693 müəllimdən 28 nəfəri 100% nəticə göstərmişdir. 262 nəfər 10 faizdən aşağı nəticə toplamışdır. Bu sizə nəsə demir?
Kamran Əsədov: “Təhsil Nazirliyi 2014-2017-ci illərdə keçirilən müəllimin bilik və bacarıqlarının diaqnostik qiymətləndirilməsindən sonra onlar barədə məlumatlı idi”.
5. Beynəlxalq olimpiadalara şagird hazırlamaq üçün imtahan keçirməyə ehtiyac yox idi. Çünki, beynelxalq olimpiadalara olan tələblər başqadır oradakı məsələləri orta məktəb müəllimi yox, hətta universitetlərin professorlarinin 98%-i hell edə bilməz. Bu məsələdə tehsil nazirliyi əvvəlki təcrübədən yararlanmalı və Bakı Özəl Türk liseylərindəki şagirdləri kimlər hazırlayırdılarsa, onları cəlb edib mərkəz yaratmaqla məsələni həll etmək olardı.
6. İnformatika fənindən beynəlxalq olimpiyada uğur yoxdur. Çünki orta məktəblərdə tədris aşağıdır və əsas, informatika fənni qəbul imtahanında yoxdur. Əgər həqiqətəndə Təhsil Nazirli artma nəticəni düşünsə idi qəbul və ya buraxılış imtahanına informatika fənninin əlavə olunmasına nail olardı.
Siz onsuzda 2014-2017-ci illərdə keçirilən müəllimin bilik və bacarıqlarının diaqnostik qiymətləndirilməsindən sonra onlar barədə məlumatlı idiz. 2 il ərzində hansısa fantastik nəticənin olacağını gözləmək sadəlöhvlük olardı”.
Qeyd edək ki, ekspertin Təhsil Nazirliyinə qarşı irəli sürdüyü bu iddialar ciddidir və Nazirliyin bu iddilara açıqlıq gətirməsini gözləyirik.
///pia.az