Bu yaxınlarda tibb ictimaiyyəti planetimizin kişi əhalisi arasında böyrək xərçənginə yoluxma hallarının artması ilə bağlı narahatlığını bildirib.
Editor.az Beynəlxalq Xərçəng Araşdırmaları Agentliyinin (IARC) məlumatına istinadla xəbər verir ki, hər il təxminən 250.000 insana bu xəstəliyə diaqnoz qoyulur və kişilərdə qadınlara nisbətən 4 dəfə daha çox xəstəlik aşkar edilir.
Onkoloq Aleksandr Sısoyev xəstələrin sayının artmasının əsas səbəblərini açıqlayıb:
Bədxassəli şişlərin ən çox yayılmış və təhlükəli növü böyrək hüceyrəli karsinomadır və bütün xərçəng hallarının 90%-ni təşkil edir. Həkim bildirib ki, xərçəngin bu növünün yaranmasına ilk növbədə xarici amillər kömək edir və onların arasında siqaret mühüm yer tutur.
“2024-cü ildə avropalı həmkarlar tərəfindən aparılan tədqiqatların nəticələri siqaret çəkmə ilə böyrək xərçənginin inkişafı arasında təbii əlaqə olduğunu göstərir. Gündə 20-dən çox siqaret çəkənlərin böyrək hüceyrəsi xərçənginə tutulma riski ikiqatdır. Nikotinin sağlamlığa vurduğu zərəri hər kəs bilir. Lakin bu tüstüdən başqa, daha az zərərli kanserogen və benzeşen maddələr də var. Nitrozaminlər tez-tez siqaret çəkərkən, bu maddələr böyrək toxumasında, xüsusən də böyrək çanaqlarında geri dönməz mutasiyalara və şişlərin inkişafına səbəb olur və unutmamaq lazımdır ki, böyrək xərçəngi çox aqressivdir və tez-tez böyrəküstü vəzilərə, qaraciyərə, ağciyərlərə və sümüklərə metastaz verir”,- deyə həkim bildirib.
Mütəxəssis qeyd edib ki, xərçəngin digər səbəbləri arasında artıq çəki də var. Böyrək xərçəngi nisbətləri obez xəstələrdə xüsusilə yüksəkdir. İnsulin müqaviməti, lipid balansının pozulması və yüksək səviyyəli “pis” xolesterol (aşağı sıxlıqlı lipoproteinlər) kimi endokrin xəstəliklər onkogenez üçün əlverişli şərait yaradır.
Hipertansiyonlu xəstələrə xüsusi diqqət yetirilməlidir. Antihipertenziv dərmanların uzun müddət istifadəsi nəticəsində böyrək hipoksiyası (oksigen çatışmazlığı) inkişaf edə bilər. Bu vəziyyət sağlam hüceyrələrə zərər verə bilən və sidik orqanında bədxassəli dəyişikliklərin meydana gəlməsinə kömək edən sərbəst radikalların artması ilə müşayiət olunur.
Digər risk qrupu xroniki böyrək çatışmazlığı olan xəstələrdir. Uzunmüddətli pielonefrit, polikistik böyrək xəstəliyi və böyrək hüceyrəli karsinomasının inkişafı arasında birbaşa əlaqə var. Xroniki iltihab, xüsusilə müalicə edilmədikdə, malign toxuma degenerasiyası riskini əhəmiyyətli dərəcədə artırır.
Böyrək xərçəngi, nadir də olsa, 4% nisbətində zəif irsiyyətlə də əlaqələndirilə bilər. Söhbət fon Hippel-Lindau və Birt-Hogg-Dube sindromu kimi nadir irsi patologiyalarla əlaqəli genetik mutasiyalardan gedir. Bu xəstəliklər gənc yaşda böyrək, sidik kisəsi və digər orqanlarda şişlərin böyüməsinə səbəb olur və xərçəngin sürətlə irəliləməsi ilə xarakterizə olunur.
Sısoyevin fikrincə, böyrək xərçənginin qarşısının alınmasında ən vacib məqam vərdişləri nəzarət altında saxlamaqdır.
“Qeyri-sağlam həyat tərzi onkoloji prosesin inkişafının əsas tetikleyicisidir. Siqaret çəkməyə davam edib-etməməyiniz və daim təhlükəli xəstələnmə riski ilə üzləşməyiniz, əlbəttə ki, sizdən asılıdır. Amma mənim fikrimcə, sağlamlığınız üçün düzgün nəticə çıxarmaq daha müdrikdir. Və ilk növbədə, ultrasəs, MRİ, uşaq müayinəsi kimi müayinələri, biokimyəvi qan testləri və ümumi sidik analizlərini unutmamalıyıq”, – onkoloq məsləhət görüb.
//Gülnarə Abasova, Editor.az