“İsrail və Türkiyə arasındakı münasibətlər son dövrlər heç də müsbət istiqamətdə inkişaf etmir. Son hadisələr isə onların tarixən dəyişkən münasibətlərində yeni gərginlik mərhələsinin baş verdiyini göstərir. Qarşıdurmaya səbəb olan məsələlər içində Suriyada baş verən son hadisələri xüsusilə qeyd etmək lazımdır. Suriya məsələsinin hazırda iki ölkə arasında münaqişəsinin əsas mövzusu olduğunu qeyd etmək yerinə düşərdi”.
Bu fikirləri Editor.az-a açıqlamasında politoloq Əlimusa İbrahimov deyib.
O bildirib ki, İsrailin Suriyadakı hava hücumları diplomatik çəkişmələrin intensivliyini daha da artırıb:
“Hadisələrin bu istiqamətdə inkişafını İsrail-Türkiyə münasibətlərində yeni soyuq dövrün başlanğıcı kimi qiymətləndirmək olarmı?
Bəli, İsrail-Türkiyə münasibətləri heç vaxt tam stabil olmayıb. Əlaqələr praqmatik əməkdaşlıq və kəskin qarşıdurmalar arasında dəyişiblər. İqtisadi və təhlükəsizlik iddiaları çox vaxt tam dağılmanın qarşısını alsa da, ideoloji və regional fərqlər əhəmiyyətli dərəcədə mövcud olaraq qalır. Vəziyyət belə davam edərsə, Türkiyə-İsrail münasibətləri 2010-cu ildə Mavi Mərmərə hadisəsindən sonra yaranmış böhrana bənzər, uzunmüddətli diplomatik uzaqlaşma dövrünə qədəm qoya bilər. Bu böhranın daha dərinə getməsi bir neçə əsas amildən asılı olacaq:
-Suriyada eskalasiya: İsrail hava hücumları ilə İranın və Hizbullahın Suriyadakı mövqelərini hədəf almağa davam edərsə və Türkiyə bu hücumları regionun daha geniş şəkildə təhlükəyə salması kimi qəbul edərsə, gərginlik daha da güclənə bilər.
-Qəzza və Türkiyənin siyasəti: Türkiyənin Qəzzadakı İsrail siyasətlərinə qarşı sərt ritorikası və Fələstini müdafiə etməsi İsraildə ona qarşı qıcıq yaradır. Ankaranın Qəzzada davam edən müharibə ilə bağlı mövqeyi əsas münaqişə nöqtəsi olaraq qalır.
-ABŞ və NATO-nun Təsiri: Hər iki ölkənin müxtəlif yollarla da olsa, ABŞ ilə strateji əlaqələri var. Vaşinqtonun mövqeyi tam dağılmanın qarşısını almaq üçün həlledici olacaq”.
Ə. İbrahimovun sözlərinə görə, bütün bunlara baxmayarq birbaşa hərbi toqquşma ehtimalı azdır, çünki heç bir tərəf açıq müharibəyə keçməkdə maraqlı deyil:
“Bununla belə, Suriyada proksi münaqişələr və ya dolayı düşmənçiliklər (məsələn, Türkiyənin bölgədə İsrailin hərəkətlərinə qarşı çıxan qruplara dəstəyini artırması) güclənə bilər.
Diplomatik qarşıdurma daha çox ehtimal olunan ssenaridir. Türkiyə səfirini geri çağıra və ya beynəlxalq təşkilatlarda İsrailin hərəkətlərini pisləyən diplomatik addımlar ata bilər. Bundan əlavə, Ankara İsrailin regional siyasətlərini tarazlaşdırmaq üçün İran, Rusiya və ya ərəb dövlətləri ilə əlaqələrini gücləndirə bilər”.
Politoloq sonda qeyd edib ki, İsrail-Türkiyə münasibətləri növbəti gərginlik dövrünə qədəm qoyur: “Regional münaqişələr artarsa, daha da pisləşmənin şahidi ola bilərik. Bununla belə, hər iki tərəfin xüsusilə iqtisadi əlaqələr və geosiyasi mənafelər səbəbindən tam miqyaslı münaqişənin qarşısını almaq üçün əsasları var. Növbəti addımlar diplomatik kanalların aktiv olub-olmamasından və ya ideoloji fikir ayrılıqları və regional güc mübarizələrinin iki ölkəni daha dərin münaqişəyə sövq edib-etməməsindən asılı olacaq”.
//Gülnarə Abasova, Editor.az