Azərbaycanın xarici siyasətinin əsas istiqamətlərindən biri qonşularla münasibətlərin normal səviyyədə olmasıdır. Biz keçən il Şuşa Bəyannaməsi nəticəsində qardaş Türkiyə ilə müttəfiq olduq. Qərb qonşularımızdan biri, Gürcüstanla münasibətlərimiz həmişə olduğu kimi bu gün də yaxşıdır. Şimal qonşumuz Rusiya ilə münasibətlər yaxşıdır. Həmçinin Vətən müharibəsindəki qələbədən, torpaqlarımızı azad etdikdən sonra bu gün Ermənistana sülh təklif edir, münasibətlərimizin normallaşmasına çalışırıq. Ermənistan istisna olmaqla adıçəkilən dövlətlər də Azərbaycanla münasibətlərdə maraqlıdırlar. Çünki müasir dövrdə rəsmi Bakı əsas regional aktorlardandır.
Buna baxmayaraq, cənub qonşumuz İran uzun illərdir ki, Azərbaycana qarşı birmənalı mövqe sərgiləmir. Müxtəlif rəsmilər, o cümlədən ölkə rəhbərliyi ayrı-ayrı vaxtlarda Bakı ilə bağlı konstruktiv bəyanatlar səsləndirsələr də, əməldə başqa ritorika nümayiş etdiriblər. Bu, İran fars rejiminin ikiüzlülüyünün ən bariz nümunəsidir.
Çox uzağa getməyə ehtiyac yoxdur: 2020-ci ildəki Vətən müharibəsi zamanı İranın proseslərə yanaşması oradakı fars rejimi haqqında hər cür tənqidə əsas yaradır. 44 günlük savaşda və ondan əvvəlki dövrdə – döyüşlər ərəfəsində Tehran intensiv formada erməni tərəfini silahlandırmaqda idi. Eyni zamanda bir sıra dövlətlər İran vasitəsilə Ermənistanı silahlandırırdı. Fars rejimi isə buna nəinki göz yumur, hətta şərait yaradırdı. Əlbəttə, istəsə, etiraz edə, hava məkanını da, quru yolunu da silah təminatı üçün bağlaya bilərdi. Lakin istəmir, əksinə, silahların keçməsinə yardım edirdi.
Həmin vaxtlarda İran rəsmiləri bu məsələni təkzib edirdilər. Lakin yayılan kadrlar göstərirdi ki, dürüstlük, ləyaqət Tehranın xarici siyasətinə qəti şəkildə ziddir.
İranın daim Ermənistanı silahlandırması nə Azərbaycanla qonşuluğa, nə də din birliyinə-İslam həmrəyliyinə uyğundur. Deməli, İran üçün müqəddəs heç nə yoxdur. Hətta bir çox hallarda fars rejiminin dindən manipulyasiya vasitəsi kimi istifadə etdiyini də desək, yanılmarıq. Bununla bağlı da onlarca misal çəkmək olar.
Müharibədən bir müddət sonra, 2021-ci ildə İranın xarici işlər naziri Məhəmməd Cavad Zərif Ermənistanın həmin vaxtkı XİN başçısı Ara Ayvazyanla görüşündə Ermənistanın ərazi bütövlüyünün İran üçün “qırmızı xətt” olduğunu söyləmişdi. Beləliklə, İranın regionla bağlı siyasəti bir daha ortaya çıxmışdı. Bundan sonra Tehranın Bakı haqqında “dost” sözünü işlətməsi, əlbəttə, həm absurd, həm də gülünc, həm də ikiüzlülükdür.
2021-ci ilin iyun ayında İranda prezident seçkiləri keçirilərkən yeni hökumətin Azərbaycana münasibətinin, nəhayət, dəyişəcəyinə ümid edənlər var idi. Lakin belə olmadı.
Görünür, İran üçün bu regional siyasət hakimiyyət yox, tarixilik məsələsidir. Yəni hakimiyyətə kim gəlirsə, gəlsin Tehran düzələn deyil. Necə gəlibsə, elə də gedəcək: riyakar, ləyaqətsiz, ikiüzlü…
Əslində, İranın Ermənistana dəstəyi son illərdə yox, 90-cı illərin sonunda – SSRİ parçalandıqdan sonra başlayıb. İrəvanın zəhərli ilan kimi baş qaldırmasının əsas səbəblərindən biri də məhz bu idi. Təəssüflə deməliyik ki, Tehran həmişə Bakıya qarşı İrəvan “kart”ından istifadə etməyə çalışıb.
Öz doğma müsəlman qardaşlarının məhv edilməsi üçün qeyri-dindən olan ölkəyə yardım edən dövlət öz vətəndaşlarına qarşı da ayrı-seçkilik edir, orada azərbaycanlıları daim sıxışdırmaqda davam edir, həmvətənlərimizin hüquqlarını pozur. Sanki 1925-ci ilə – Pəhləvi sülaləsi hakimiyyətə gələnə qədər ölkəni Azərbaycan türkləri idarə etməyiblər!
Bu gün İranda azərbaycanlılara qarşı neqativ münasibət isə bizi narahat etməyə bilməz. Çünki oradakı soydaşlarımız dünyadakı 50 milyon azərbaycanlının əhəmiyyətli hissəsidir. Biz bütün təzyiqlərə rəğmən, tariximizə sahib çıxır və faktların saxtalaşdırılmasını istəmirik. İrana da bunu təklif edirik. Çünki regionda yeni reallıqları Azərbaycan və Türkiyənin diktə etdiyi, dünya ölkələrinin Bakı ilə münasibətlərin inkişafına çalışdığı bir vaxtda İranın riyakar siyasəti bumeranq effekti verə bilər. Necə deyərlər, sirkə nə qədər tünd olarsa, öz küpünü çatladar.
P.S. Fars şovinistləri Cənubi Azərbaycandakı soydaşlarımızla bağlı neqativ addım atarkən heç vaxt unutmamalıdır ki, İrandakl inqilablar adətən Təbrizdən başlayır…
Report