“Qocalmanı gecikdirmək üçün telomerazı ölçülmüş şəkildə aktivləşdirmək lazımdır. Bu, telomerlərin uzunluğunu saxlayan bir fermentdir, xromosomların ucları bədən yaşlandıqca qısalır”.
Editor.az xəbər verir ki, Rusiya Milli Tədqiqat Tibb Universitetinin Rusiya Gerontoloji Elmi və Klinik Mərkəzinin direktoru N.N. Seçenov bu barədə Gazeta.Ru-ya məlumat verib.
Xromosomlar genləri ehtiva edən hüceyrələrdə olan strukturlardır. Onlar hüceyrə nüvəsində yerləşir və mayalanma anından orqanizmin böyüməsi və inkişafı üçün təlimat rolunu oynayır. Hər bir xromosomun sonunda DNT-nin qısa, təkrarlanan bölmələri olan telomerlər var. Hər dəfə hüceyrə bölündükdə telomerlər bir qədər qısalır. Hüceyrə daha sonra bölünməyi dayandırır və hüceyrə yaşlanması kimi tanınan “qışlama” vəziyyətinə keçir. Beləliklə, orqan və toxumalarımız gəncliyini itirir.
“Telomerlər hüceyrə üçün bir növ “təhlükəsizlik marjası”dır. Onlar mövcud olduğu müddətdə hüceyrə bölünə və fəaliyyət göstərə bilər. Amma bu resurs tükənən kimi hüceyrə qocalır. Telomeraz ona yeni həyat şansı verə bilən fermentlərdən biridir. Hüceyrəyə telomerləri təmir edərək yeni həyat şansı verir. Onun işi NA-nın köməyi ilə həyata keçirilir. O, xromosomların uclarını tamamlayır, onların itirilmiş uzunluqlarını bərpa edir, telomeraz molekulyar saat istehsalçısı kimi işləyir və qolları yenidən saymağa başlayır”, – Tkaçeva bildirib.
Alimlər qocalmanı yavaşlatmaq üçün bu fermenti ölçülmüş dozalarda aktivləşdirə bilərlər.
“Siçanlar üzərində aparılan təcrübələr göstərib ki, telomeraza sıx bir dozada aktivləşdirilərsə, qocalmanı ləngidə, toxuma bərpa edə və hətta ömrünü uzata bilər. Heyvanların yaddaşı yaxşılaşıb, ürəkləri daha yaxşı işləyib, immun sistemi güclənib. Və bütün bunlar şiş aktivliyi artmadan baş verib. Amma bir mənfi tərəfi də var. Hüceyrə nə qədər tez-tez bölünürsə, DNA-da bir o qədər səhv olar”, – ekspert qeyd edib.
Həkimin sözlərinə görə, telomer uzunluğu həyat tərzindən də təsirlənir: “Stress, pis qidalanma, siqaret və fiziki fəaliyyətin olmaması boy itkisini sürətləndirir. Bununla belə, kifayət qədər yuxu almaq, tərəvəz və omeqa-3 ilə zəngin balanslaşdırılmış pəhriz izləmək, müntəzəm fiziki fəaliyyət göstərmək və stressi azaldan təcrübələr (meditasiya kimi) kimi sağlam vərdişlər telomer uzunluğuna müsbət təsir edəcək”.
“Ola bilsin ki, yaxın onilliklərdə telomerazanı lazımi hüceyrələrdə təhlükəsiz şəkildə aktivləşdirə və qocalmanın qarşısını almağa imkan verən dərmanlar ortaya çıxacaq. Hələlik telomeraz tarazlıqda qalır: bir tərəfdən hüceyrəyə ölümsüzlük vəd edir, digər tərəfdən isə xərçəngin inkişafı təhlükəsini daşıyır. Müasir elmin vəzifəsi bu nəticələr arasında tarazlıq yaratmaqdır”,- həkim bildirib.
//Gülnarə Abasova, Editor.az